Kamis, 17 Januari 2013

BABAD GAMBANGAN



BABAD ARYA BANG WAYABIYA PINATIH
OM AWIGNAMASTU NAMA SIWA BUDAYA
                Ana katatuania nguni duk enggang enggong jagat Bali Sileparang, mayoga Sang Hyang Pasupati maring Gunung Mahameru, sakeng adnyana medal putra tatiga, kautus ngentegang Jagat Bali, kasungsung ring manusa Bali, kaping luhur maparab Hyang Gni Jaya, Ida malinggih ring puncaking Gunung lempuyang, kaping kalih Hyang Putra Jaya malinggih ring Gunung Agung Besakih, kaping tiga Hyang Dewi Danu malinggih ring Gunung Lebah Batur. Mayoga Ida Hyang Gni Jaya ring Lempuyang sakeng adnyana medal putra Panca Maha Rsi, kaping luhur Mpu Gni Jaya, kaping ro Mpu Semeru, kaping tri Mpu Gana, kaping catur Mpu Kuturan, kaping panca Mpu Beradah. Mpu Beradah maputra kekalih, kaping luhur Mpu Siwa Gandu, kaping kalih Mpu Bahula. Mpu bahula ngawetwang  panca putra, kaping luhur Mpu Tantular, sane catur Istri-istri. Ida Mpu Tantular maputra petang diri, sane luhur Mpu Sidhimantra, kaping ro Mpu Panawasikan, kaping tri Mpu Semaranatha, kaping catur Mpu Kepakisan.  
               Baosang Mpu Sidhimantra/Mpu Bekung dahat wicaksana pradnyan pageh ring brata yoga semadhi, uning ring kaputusan kaweruhan Begawan Kasiapa seananing galak maupas sami lumah tan sida nilah anggan Ida Mpu Dang Hyang Sidhimantra, dedemit, jin, setan, wong samar mwang Banaspati pada asih. Hyang Naga Basukih Ida Hyang Naga Raja asih ring anggan Ida Dang Hyang Sidhimantra, ring Gua Agung Alas Pringgo Ida mayoga. Wantah Mpu Dang Hyang Sidhimantra sane Purun bakti tangkil ring ajeng Ida Betara Hyang Naga Raja Basukih maserana ngaturang banten suci, empehan susu, madu lan adeng ayam ring rahina purnama mwang tilem. mawiwit sakeng astiti bhakti Ida Mpu Bekung sakeng Jagat Jawa ke Jagat Bali Pulinane ngaturang rayunan ring ajeng Ida Hyang Naga Raja raris suweca Ida Hyang Naga Raja mapaica ring Mpu Bekung. Sakeng adnyana sandi omo gniteraya pasepan agung medal manik sakeng gni, keambil manik punika dados anak alit, keparabin Bang Manik Gni, wekasan sampun duwur keparabin Ida Bang Manik Angkeran.
              Bawosang mangkin Ida Bang Manik Gni ri sampun duwur seneng pisan ida makelecan, sering ida kawon ngantos tan madruwe gelar. Wetu kayun ida nunas ajah ring ajin ida ngadegang bratha yoga semadhi, ngelarang pengastawa Sang Hyang Giri Putri muwang pengastawa Sang Hyang Basukih muah pangidepan Tri Murti, muang pangidepan Sapta Ongkara tur ngadegang Omkara Prenawa ring angga, duwaning Ida sampun rumasa wikan ring tatwa aji pasuk wetu raris nunas panugrahan ring ajin Idane mangda kaicen mebakti tangkil ke Bali ring Ida Hyang Naga Raja. Tan kacaritayang ring margi raris Ida sampun rauh ring tepining Gua Raja tan dumade raris menangkil ngelarang pengastawa Weda Sapta Ongkara ngastawa Ida Hyang Naga Raja. Ida Hyang Basukih/Naga Raja mapewayangan Ula Agung, sakeng kautaman pengastawan wedan Idane raris medal Ida Hyang Naga Raja. ngandika Hyang Basukih "Nyen I Dewa Ngastawa Nira" matur Ida Bang manik Gni, "Titiang Manik Gni Bang Manik Angkeran sentana Ida Mpu Bekung sakeng jagat Jawi". "Apa lakar tagih Idewa mai". "Titiang nunas kamulan gelar anggen titiang makelecan". "Yan anggen makelecan ngaci gumi Kala Aci arania pacang baang manira gelar, ene gelar anggen ngaci kala". Raris ngangseg ngelak wetu sakeng tungtunging lidah Ida Betara marupa mas, mirah. Sakeng siksik Ida Bhatara metu selaka raris katunas antuk Ida Manik Gni Bang Manik Angkeran.
Risampune Ida nampenin paican Ida Betara Hyang Basukih raris Ida mepamit mewali budal ke jawi, tan kacarita ring margi sadesa-desa Ida maklecan, tan suwe raris telas gelare ring predesa Den Bukit, tan kantos mewali ke jawi duwaning ring Bali sampun telas gelare sami, duwaning ring Bali sampun kanikain ring Ida panjake ring Bali mangda nganggen taji kebawos tetajenan. wireh ayame ngangge taji janten gelis sane menang utawi kawon tan kebawos kala aci. Duaning gelare sampun telas malih tangkil Ida Bang Manik Gni ring Ida Hyang Basukih. risampune rauh ring ajeng Gua Raja raris Ida ngelarang pengastawa tan agelis medal Ida Hyang Naga Raja, ngandika Ida Hyang Basukih, "Dahat weruh Idewa buin Idewa tangkil apa pacang tunas". Meneng Ida Bang Manik Gni tan matur antuk kemade kalintang ring Ida Betara, raris matur Ida Manik Gni, "titiang ngastawa betara kewanten polih tangkil". Wawu asapunika raris ngeranjing Ida Hyang Basukih ke Gua Raja. Duwaning Ida Hyang Naga Raja kalintang panjang pisan untat idane kantun ring muaran guane, suwe untate ring ajeng Ida manik Gni malinggih keaksi untate dahat dumilah masesocan metatakan mas mirah ngendih dumilah pisan raris metu kayun Ida Bang Manik Gni angkara kasusupan mada kasmala, katigas tur katugel untat Ida Hyang Basukih, gageson kapelayu pekayun Ida pacang anggen gelar metajen. kagiat Ida Hyang Basukih gagesaon medal sakeng gua kadilah tampak Ida Manik Gni. Durung doh kapelayuan Bang Manik Gni raris geseng dados awu, Pedang Katuwang I Gepang muwang Bajera I Brahmana kantun becik tan kageseng.
              Kacarita Ida Mpu Bekung ring Jagat Jawi Kediri kosek kayun Ida duaning putrane suwe nenten budal, sadesa - desa karuruh ring Jawi nenten kapanggih. Raris Ida ngeregep ngeranasika kaputusan Sang Hyang Kuranta Bolong tur kaputusan Sang Hyang Aji Ketek Meleng. Sakeng keadnyanan Idane kepanggih putrane sampun seda dados awu kadilah antuk Ida Betara Hyang Basukih. Agelis Ida memargi ngungsi jagat Bali, kepanggih putrane sampun dados awu, Pedang muwah Bajera keambil antuk Ida Mpu Bekung raris memargi ke Gua Raja ngayat tangkil ring Ida Hyang Basukih, antuk utamaning Weda pengastawan Idane gelis medal Ida Hyang Basukih mekanten ngungun mesawang duka Ida Betara Hyang Basukih, agelis matur Ida Mpu Bekung, "Ratu Betara sira ngawinang pianak titiange padem dados awu". ngandika Ida Hyang Basukih, "Eh Mpu Bekung I Dewa, Okan Idewane dahat angkara moho manigas nugel untat manirane tur melayu, ento mahawinan manira brahmantya duka nilah tur ngeseng okan idewane". Matur raris Mpu Bekung "Ratu betara pianak titiang madewek manusa kantun letuh kasusupan dewek ipun ring tri Mala Maha, Mada, kasmalane, kantun ipun kearad demen ring kawibuhan sekala, meled ring untat betara sane utama magenah ring wuri, mawinan paduka betara berat ring untat tan sida Batara miber ring ambara, suwe paduka Bhatara ring jagate malinggih ring pertiwi, yen pinih becik untat paduka betara sampun marupa mudra linggihang ring prabu marupa gelung kurung". Ngandika Ida Hyang Basukih, "Eh Dewa Mpu Bekung, yan sadya Mpu ngidayang ngicalang kanin untat manirane tan mekanten kanin utawi tatu tur sida Mpu ngarianang manira gelung kurung premangke, manira sadya ngurip Bang Manik Gni  kadi jati mula". Matur Ida Mpu Bekung, "Ratu Bhatara titiang misadya ngayah, jantos titiang pacang ngastawa". Raris Ida Mpu Bekung ngambil don teep tigang bidang karupayang gelung kerudung ungkur ngastawa Ida Bhagawan Wiswa Karma, tan pajemuga don teep punika dados gelungan, gelung kurung kabinawa meanting-anting mirah sasocan kagenahang ring prabun Ida Hyang Basukih, raris kasuluhin antuk Ida Bhatara ring bebengan toya keantenang dahat kabinawa pisan tur ngerak Ida miber ring akasa, ledang ica mewanti-wanti tan kantun Ida ring lemah. Raris Ida Bhatara Hyang Basukih ngurip Ida Bang Manik Gni, metangi nyeneng kadi jati mula tur melayu kaetut kanikain ring ajine raris kagambel putrane sareng nangkil ring Ida Bhatara Hyang Naga Basukih. Ngandika Hyang Basukih,"Eh Dewa Mpu Bekung, wus Idewa aname Mpu Bekung, sakeng mangke Mpu Sidhimantra kewala parab Idewane reh sidhi Mantran Idewane ngayat Bhegawan Siwa Karma ngawenang nira gelung, tur sida nira mabur ke ambarane, pianak Idewane Manik Gni wit mangke Bang Manik Angkeran kewala aranya, tur Bang Manik Angkeran jenek ring Besakih Nyangkul Putih reh Bang Manik Angkeran wus pejah  prelina dados awu, mangke wenang keprastista ngaran dwijati wurip ping ro, wenang nyiwa swana muwang nyanggar tawang ngardi kasukertaning prahyangan ring Besakih, mwang ring desa krama. wekasan sentana Ida Mpu Sidhimantra mwang sentana Ida Bang Manik Angkeran tan dados lipia ring prahyangan Besakih mwang Gua Raja, wekasan manira welas asih ring sentana Mpu Sidhimantra mwang ring sentana Ida Bang Manik Angkeran reh wit Mpu Sidhimantra mwang Bang Manik Angkeran manira side miber ke swarga loka
                Baosang mangke sesampun Ida Hyang Naga Basukih somio ke swarga loka, ngandika Ida Mpu Sidimantra ring putrane Ida Bang Manik Angkeran"Dewa sampunang idewa budal mewali ke jawi jenek idewa iriki ring Bali Besakih mangda pageh ngemong prhayangan Ida Hyang Basukih". Ida Mpu Sidimantra budal mawali ke Jawi, tan kecerita ring margi rawuh ida maring pascimaning Bali kagores tanah bali kelawan Jawi antuk kris mwang teteken idane genjong jagat Bali mwang Jawi genter peter linuh agung belas jagat Bali kelawan Jawi wetu Segara Rupet.
            Baosang swadarman Ida Bang Manik Angkeran ring Besakih ngelanglang ngulangun ring Besakih, kepanggih I Dukuh Blatung  sedeng ngiskis, wawu kekantenang Ida Bang Manik Angkeran ketancebang kiskise raris I Dukuh negak ring duur kiskise masila sambil nyawis ngelocok mesapa ring Ida Bang Manik Angkeran, ature " Idewa anak lanang wenten deriki ring Besakih napi pekaryane ". ngandika Ida Bang Manik Angkeran "Bapa dukuh tiyang brahmana Bang Manik Angkeran, kaputra olih Ida Mpu Sidimantra tiang memarek ring Ida Betara Hyang Basukih". matur I Dukuh " dewa brahmana Bang Manik Angkeran dados sang brahmana memarekan wimuda I Ratu". ngandika Ida Bang Manik Angkeran" tiang brahmana nanging kemanusan patut tiang bakti nembah memarek ring Ida Betara Hyang Basukih, yan bapa dadi dukuh dini ngabas munduang leluwu kayu tuh kaanggen morbor leluwune. matur I Dukuh, "yan tityang morbor leluwu kayu puniki mekusu tityang makarya api antuk taru. ngandika Ida Bang Manik Angkeran " wimuda belog pesan bapa yan tiang morbor leluwu kayu latuh bapane ne warih tiange anggen tiang morbor ngeseng. Gargita bendu I Dukuh maatur ratu Ida Bang Manik Angkeran yan presida antuk iratu ngeseng morbor taru latuh puniki antuk toyo warih iratu, tityang nyembah ring iratu tur rencang rauh jagat tityange sami pianak somah tityang mangda iratu nitah, tan asue rawuh ring rahina becik ri sedek rahina anggarkasih medangsia sami panjak I Dukuh rawuh nodianin Ida Bang Manik Angkeran ngeseng taru latuh sane sampun kabejugang ring panjak I Dukuh krama Besakih mwang krama teganan, katonton Ida Bang Manik Angkeran ngerana sika nyikiang adnyana wetu geni saking nabi tan pantara mijil saking purus idane dumilah mageng genine ngungsi pandok padukuhane, I Dukuh Blatung tanpa jemoga. Idukuh nyembah sareng panjak pianak somah ipun nunas ampura tur mangda ipun kapademang. Ngandika Ida Bang Manik Angkeran" yan bapa ngidih mati teken tiang, tan wenang tyang mamati-mati kemu bapa budal  ne adem ganten tiange bekelang tuut andus tabunan apin alase ane kageseng tiang sida bapa budal kasunia loka, yan katakonin ring nyaman bapane catur orahang tiang ngemahang pejalan, edengang adem ganten tinge tur nunas pengelukatan ring Ida Begawan Wraspati kalih ring Ida Begawan Sukra  ngaja kanginang bapa majalan sinah bapa polih linggih". matur I Dukuh Belatung " ratu suryan tityang Bang Manik Angkeran  brahmana jati palungguh iratu, aturang tityang panjak tityange sami,  tur pianak tityang I luh Warsiki ambil anggen rabi dumadak mangda maputra utama iratu, tityang mapamit ka sunia loka ". Raris okan dane I Dukuh Ni Ayu Warsiki kaambil kaangen rabi ring Ida Bang Manik Angkeran. Kacarita kasuen-suen maputra Ida Bang Manik Angkeran wetu saking Ni luh Warsiki, putrane kaparabin Ida Bang Banyak Wide, Ida Bang Manik Angkeran ngulang-lang ngulangun ring patirtan Ida Bhatara Hyang Basukih makanten wenten anak istri listu ayu sedeng masiram, nyilib Ida Bang Manik Angkeran ngambil memandung wastra alit duen anake istri masiram sesampun kaambil wastra alit punika raris Ida Bang Manik Angkeran  ngandika nakenin anake ayu punika, tan kasawuran anake ayu gageson jagi ngambil wastra alit sakemawon wastra alit punika tan kantun ring genahne dwaning sampun kaambil antuk Ida Bang Manik Angkeran punika awinan anake ayu punika wantah widya dari mejanten nenten prasida makeber dwaning wastra alit due ne sane kaanggen kampid sampun kaambil antuk Ida Bang Manik Angkeran. Anake ayu punika sedih nangis nunas wastra alitne ring Ida Bang Manik Angkeran, ngandika Ida Bang Manik Angkeran" wastran alit Idewane tiang ngambil , mangkin Idewa iriki malinggih pacang angen tityang somah ngantos mesentana. Dwaning meweh pakayun sang urapsari minabta sampun titah Ida Sang Hyang Widhi, Ida Bhatara Indra, raris widyadari punika marabian madue putra lanang maparab Ida Bang Tulus Dewa dwaning sampun minabta panamaya, wetu kayun Ida Bang Manik Angkeran coba ring wisayan rabine maratengan dwaning nenten naenin nebuk makarya beras, taler nenten naenin nampah ayam diastu wenten rayunan sampun rateng mwang ayam karayunang. antuk coba tur mapikayun uning ring pamargin rabine ritatkala ngeratenang nyilib kaintip paripolah rabine sane keratengan wantah padi bulian mwang kaangen jangan wantah bulun ayam punika awinang padi mwang bulun ayam tan dados boga, punika awinan Ida Dedari Urapsari nyilib ngambil wastra alit raris mapamit ring rakane  somia budal ka Indra loka.
              Malih Ida ngulang-lang ngulangun ring kaler kauh pasraman idane , ngemanggihin anak istri ayu maparab I luh Pasek Wayabia kaambil kaanggen rabi tan asue madue putra lanang maparab Ida Bang Wayabia. Wenten rabin Idane Pasek Canting saking Jehem kasep tan mawidhi widana maputra kaparabin Sira Agra Manikan nyembah ring Hyang Gana Pati ngatur caru ring Kori Agung Prahyangan Besakih.
             Bawosang Ida Bang Manik Angkeran kantun eling ring rabine Dadari Hyang Urapsari raris Ida nyikiang kayun sareng rabine makekalih sami sampun uning ring tatwa darma kamoksan kasihin ring Ida Batara Hyang Basukih, ngandika Ida ring para putrane Ida Bang Banyak Wide, Bang Tulus Dewa, Ida Bang Wayabia, Sira Agra Manikan, sedek matirta yatra ring prahyangan Hyang Gana, Hyang Manik Murub, Hyang Manik Geni, I Biang moksah ring kiduling Pura Juuk, "bapa ne jani sareng ibun idewane pacang ngaonin idewa, bapa budal ka sunia loka sikiang idewa masemeton ala ayu tunggal masikian mangda eling ring bhatara kawitan mwang bakti nyembah ring Ida Batara Hyang Basukih". asapunika pangandikan dane raris Ida moksah ngelarang adi moksah.
            Kacarita putran Ida Bang Manik Angkeran makatiga sedih ulangun eling ring ibu mwang aji nanging sampun sami truni raris wenten pakayun Ida Bang Banyak Wide pacang lunga ka Jawi ngungsi jagat Pasuruhan mwang Kediri, pacang tangkil ring Kakyang Ida Mpu Sidimantra. Ida Bang Banyak Wide mapamit ring arin idane makekalih ida pacang lunga ka Jawi jagat Kediri arsa ngerereh kakyang ida maparab Ida Mpu Sidimantra, arin idane makekalih kantun ring Bali Besakih. Tan kacarita ring margi sampun rauh ida ring jagat Kediri, nanging tan kapanggih kakyang idane kabawos sampun lunga ngawana prasta. sane kapanggih wantah Ida Mpu Sedah arin Ida Mpu Sidimantra. Mpu Sedah ngandika ring Ida Bang Banyak Wide " idewa dini sareng kakyang malinggih anggen kakyang sentana reh kakyang tan madue oka, nguni kakyang madue oka asiki meparab Ida Gui nanging sampun seda antuk alpaka prabu, Ida Bang Banyak Wide kayun kaangen sesana ring Mpu Sedah.
            Kasuen-suen Ida Bang Banyak Wide malinggih ring Gria Kadiri Ida Banyak Wide sering malancaran ring purin dane I Gusti Patih Agung Arya Buleteng, dane Ki Arya Buleteng madue putri istri adiri maparab I Gusti Ayu Pinatih sering matemu ring Bang Banyak Wide wetu kayun Ida Bang Banyak Wide ulangun lulut asih ring I Gusti Ayu Pinatih taler I Gusti Ayu Pinatih seneng lulut ring Ida Bang Banyak Wide. Dane Patih Agung Arya Buleteng uning ring semitan putrane sampun lulut asih ring Ida Bang Banyak Wide tur tan dados pasahang raris Ida Bang Banyak Wide katakenin ring dani I Gusti Patih Agung Arya Buleteng" yan iratu seneng pacang marabian sareng pianak tityang kayun ke iratu dados sentana malinggih ring umah tityang, dwanig tityang tan madue sentana muani. Ida Bang Banyak Wide ngandika "bapa Patih Agung tiang sadya dados sentana, bapa tresna teken I Ayu Pinatih. Ida Mpu Sedah sampun mireng putrane lulut asih ring I Gusti Ayu Pinatih tur tan dados pasah. dwaing sampun asapunika ledang Mpu Sedah putune dados sentanan I Gusti Patih Agung, ngraris I Gusti Patih Agung Arya Buleteng ngawangun karya agung babuncingan, katodianin ring para ratu, satria mwang panjak sedaya, raris kakyang Ida Mpu Sedah ngadika ring Ida Banyak Wide" Cening wekasan Idewa anadi Arya ka brahmanan, Arya Bang Pinatih, ne ade paican kakyang pajenengan kris Ki Brahmana mwang Bajra maparab Ki Brahmara, wekasan yan Idewa madwi jati Resi Bujangga Siwa wenang parab idewa. ngandika dane Patih Agung Ki Arya Buleteng " Iratu Ida Bang Banyak Wide, cening Ayu Pinatih pianak bapa, ne ade pajenengan pebaang bapa Kendi marupa caratan pematuh pamungkem sarwa samar wit duen I Made Tapak Gajah Mada.
               Bawosang putran Ida Bang Manik Angkeran sane kantun ring jagat Bali pinih ajeng Bang Tulus Dewa, Ida ngambil rabi putran dane Patih Agung ring Gelgel, maputra tatiga Ida Bang Panataran, Ida Toh Jiwa, Ida Singarsa. Ida Panataran madeg Arya mapuri ring Kacang Pawos, kabaos Ida I Gusti Anglurah Kacang Dawa, seda ngelarang darma agama ring jagat Besakih, Ida I Gusti Kacang Dawa maputra I Gusti Dimade, kesah ka jagat Bukcabe, wekasan maparab Desa Singarsa Sidemen, wekasan para putra maparab Ida Bang Singarsa mwang Ida Bang Arya Sidemen, saturunan Ida dados pikukuh prahyangan ring Besakih, mwang dados pamongmong ring Dalem Puri mwah ring Gua Raja, tur nyungkemin ring MerajanKanginan.
            Bawosang Ida Bang Wayabia kesah ida saking Besakih ngungsi ida ka Puri Dalem Balingkang, tan asue Ida ring Puri Balingkang raris ida jenek ring Pura Panulisan Tegeh Koripan, taler kabawos Panurajon Gunung Wangun Urip, Prahyangan Ida Hyang Siwa Giri Putri, Ida Bang Wayabia jenek ida ring Priyangan Tegeh Koripan Penulisan, irika Ida polih wara nugraha tur mabhiseka Ida Bang Bhujangga Panulisan Tegeh Koripan. wekasan grubug jagat Bangli meweh ratu Bali ring Bangli sane maparab Sri Adi Kunti Ketana, tan prasida munahang gring sasab marana ring kramaning Bangli, wenten sabda pantara, mangda Ida Bang Wayabia sane sampun ngemong kapanditan maparab Ida Bang Bujangga Siwa mangda gelis tedun  munahang gring merana grubug ring jagat Bangli, akeh wadua kramaning Bangli pejah tur sampun akeh rarud ka dura negara ninggal jagat Bangli, gelis Ida Bang Bujangga Siwa tedun ka Bangli Giri ring Alas Jarak Bang ngungsi ring Priyangan Hyang Ukir, taler kabawos Priyangan Ida Hyang Api. Ngelantur mamargi mayoga ida ring Prahyangan Hyang Karimama ring Simpat Bunut, raris mamargi ngungsi Prahyangan Hyang Tanda ring Pucak Bukit Tengah Bangli, irika ida malih mayoga raris magingsir ida mayoga ring Bukit Cemeng tur ngawangun linggih pakubuan. wekasan makarya utawi ngawangun gria maparab Gria lebur Gangsa ring Simpat Bunut, ring luhurin gria Ida Bang Bujangga Siwa nguwangun priyangan pengayatan Ida Hyang Siwa ring Bukit Tegeh Kauripan Panulisan, kawekas maparab Pura Tege, Ida Bang Bujangga Siwa kasangra ring pamongmong bukit cemeng raris ida ngulang -langun ngadegang Priyangan Taman Sari, patirtan ida batara pangupa ayu jagat Ida Hyang Pamayun, mwang Tirta Giri Kusuma kabawos tirta merta pabersihan sahananing mala letuh ring jagate, saking irika ida mayoga nyikiang pikayun ngayat Ida Sang Hyang Siwa, saking adnyanan ida wenten makanten teja ring pascimaning Bukit Bangli, agelis ida matangi karuruh wit teja punika wenten makanten batu dumilah macahya geni, irika ida ngastawa ngewangun semadi nunas pamunah gring wisya sasab merana tur pamunah acep-acepan  tuju tluh trangjana. Ring sajeroning ngawangun samadi wenten suara pawisik ring genah punika mangda kaadegang Prahyangan Siwa Pati, saking drika ida ngelarang darma wisada kaputusan Siwa Gumana, munahang grubug penyakit ring jagat Bangli. Malih wenten pawisik ring Ida Bang Bujangga Siwa mangda Ida ngawangun samadi ring pura ring tengahin alas maparab Alas Angker, ngewangun samadi Ida munahang setan dedemit saking Alas Angker, tan purun ngarugada ring desa krama. Kesah Ida saking Alas Angker raris Ida ngungsi Alas Daun, akeh wong padukuhan ring Alas Daun sakit tan prasida katambanin, raris irika Ida ngawangun samadi ngayat Ida Sang Hyang Siwa Giri Putri ring Gunung Tegeh Koripan Panurajon, ngadegang Ida gedong maraab kalangsah saking irika Ida ngelarang adnyana darma wisada nambanin wong padukuan mwang kramaning Bangli. wekasang alas daun punika kawastaning jagat Tambahan wit punika bagawanta para ratu ring Bangli rena ngaturang bakti ring Hyang Siwa Pati, kerta gemuh tan kirang pangan jagat Bangli.
                Bawosang mangkin Ida Ratu  Bangli Sri Adi Kunti Ketana  mabisama tur katodyanin ring Ida Bang Bujangga Siwa, watek kramaning Bangli mangda mawali ka jagat Bangli, mangda eling bakti astiti ring Ida Hyang Pamayun Kehen, yan tan eling ring Hyang Pemayun, wastu pati prang pati parung ring pagenahan nia, mati nuut titi yan urip buta nengeng kitikan matan nia, tur sander kilap tanpe ujan wekasan yan mati kararung atman nia ring Sang Jogor Manik ring duri akerep.
             Uningang Ida Bang Bujangga Siwa katuran rabi ring dane Pemangku Bukit Cemeng, sampun maputra kaping ajeng Ida Bang Tulia kesah ke jagat Lebah Klungkung, Ida Bang Dauh ngawangun asrama ring Taman Sari, kesah saking Taman Sari jenek ring Gria Pakraman Pande, dados patirtan krama Gunaksa, Pakuwon, Simpat Bunut. Ida Bang Kancing Masui maputra I Gusti Kancing Masui jenek ring Tambahan dahat kasayangang ring Dalem Gelgel.
            Bawosang Ida Raja Bali ring Bangli sampun rered kratone kekawonang ring Prabu Jawi wekasan ana prabu ring Bangli kawit saking Jawi Stria Ngakan Pog. Sesampun pemadegan Dalem Ketut ring Gelgel Ngakan Pog Raja Bangli karejek ring wadua Gelgel ,manggalaning bala yuda Gelgel maparab I Gusti Bang Pinatih Perot mwang I Gusti Bang Singarsa. kerejek Negara Bangli kaon Ngakan Pog, sisaning seda katurunan Ngakan Pog kesah jenek ring Alas Beng mamundut palinggih priyangan Penataran Gana kalinggihang ring Tanggahan  Kelod.
          Uningayang mangkin Ida Dang Hyang Nirarta maputra pat belas diri sane pinih luhur Ida Ayu Sua bawa, kaping kalih  Ida Kemenuh, kaping tiga Ida Kuluan, kaping pat Ida Wetan, kaping lima Ida Ler, kaping nem Ida Istri Rai, kaping pitu Ida  Sakti Telaga ,kaping kutus Ida Kaniten lan selantur nyane uningang Ida Padande Ler ring Bangli wit pakon Dalem ring Gelgel mangda Ida madeg bagawanta prabu Bangli, Ida Padanda Ler katuran rabi saking I Gusti Dauh Bale Agung prabu Bangli, Ida pageh ngelarang darma pandita nyurya sewana. Ida Padanda Ler maputra Ida Padanda Buruan, ngadeg dados patirtan ratu Bangli pageh nyurya sewana ngajegang panugrahan Ida Hyang Siwa Pati, ngelarang tri lingga mwang tri sesana ngelaran weda parikrama anut ring tri lingga mwng tri sesana Ida Padanda Siwa wenang anglukat ngelebur malaning akasa, ngajegang sang hyang akasa padmasana Ida Hyang Prama Siwa Raditya,  Ida Padanda Buda mayoga ngamong padma ngelukat ngelebur malaning apah nyejer ngalinggihang Ida Hyang Sada Siwa ngaliput suci nirmala sang hyang bayu ring apah, Bujangga Wisnawa ngelukat ngelebur malaning pertiwi masadana gente uter, panuntunan Sang Hyang Widhi, batara mwang dewa. Senggu pangundang Buta Kala gentorang pengundang pisaca kacipluk pangundang dedemit setan mwang jin. Gumatat gumitit kalabain ring Bujangga Wisnawa turunan Mpu Markandya nguni ngajegang lingga padmasana Ida Sang Hyang Siwa Atma mwang suci linggih ida sang hyang pertiwi buta kala dengen somia matemahan dewa rahayu buana alit mwah buana agung. Ida Padanda Buruan ngarga ngemargiang panglukatan siwa gumana anglukat bala letuh munahang watek gring sasab merana. wenten piteket ida ring sang brahmana wekasan sadurung madwi jati patut uning ring pasuk wetu sang hyang dasa aksara mwang darma putus, cita rasa kesuma, sapta ongkara mwah ngadegang ongkara pranawa sang ulaka tan kadadosang gelis gelis adwi jati.
        Bawosang Ida Padanda Buruan, Ida pageh nangun yoga brata semadi ida lunga ngelang- lang ngewana wasa nilikin linggih Mpu Markandya nguni ngangun brata yoga smadi, linggih punika kabawos Manubawa raris ida ngungsi pasraman Manubawa kairing antuk parekan I Gusti Bang Wayabia Dupem mwang Ida Bang Sidemen, jenek irike ring Manubawa. Ida Padanda Buruan ngawangun pasraman maparab gria sakti Manuaba. Wekasan Ida Padanda Buruan kabawos Ida Padanda Sakti Manuaba, ngambil rabi saking Bajangan maputra pat pat kaping ajeng Ida Padanda Gede Taman malinggih ring Sidawa Bangli ngayat Ida Betara Hyang Siwa Pati. Ida Padanda Bajangan ring Bukit Bangli, Ida Padanda Abian ring Telaga Tawang Pedande Nengah Bajangan ring Bukit Bangli sesampun sue Ida Padanda Sakti malinggih ring Gria Sakti Manuaba tur sampun akueh  putrane ma dwi jati kesah saking Manuaba mwang saking Negara Bangli.
          Bawosang mangkin wit saking keangkaraneI Gusti Ngurah Batu Lepang ngerejek Gria Sakti Manuaba, Ida Padanda Sakti nyejerang swadarmaning kepanditan ngadegang anut ring panugrahan sang hyang manu  mabisama Ida Padanda Sakti Manuaba " wastu saturunan I Gusti Batulepang tan amanggih suka ring kauripan nia ". kawit punika akueh para putra kesah ka dura negara wekasan mangda pageh astiti nyembah kawitan ring Gria Sakti Bukit Bangli mwang ring gria Sakti Manuaba  mwang ketu suda manik ida mwang teteken Ida Padanda Sakti Manuaba kalinggihang ring Gria Sakti Bukit Bangli, patut kasungsung olih para putra brahmana mwah brahmana manuaba, sudamanik wit kaangen antuk Ida Dang Hyang Dwi Jendra sane nyiwi sudi manik punika saputran Ida Padanda Buruan mwang sang brahmana sedaya.
          Kacarita mangkin panegara Bangli nguni wit panugrahan Ida Dalem Ketut kaadegang preratu ri Bangli maparab I Gusti Bija Pulaga, kesah wit saking panegara Badung banjar Bun Pemamoran, mairingan enem dase emen diri kawit Pasek Bendesa,Pasek Ngukuhin, Pasek Dawan, Pasek Pulasari, Pasek Gambangan wit Arya Wang Bang Manikan, wit Wang Bang ngawe pajenengan kris I Loting mwang pretasti  malinggih ngewangun puri ring Bale Agung atanya Ida Bang Bujangga Wayabia ring Raja Bangli I Gusti Bija Pulaga, "Iratu Gusti Prabu nguni sapa sira ngawentenang palungguh iratu". matur I Gusti Bija Pulaga, " tityang kawit Arya Bang Pinatih, nguni leluhur tityang Ida Bang Manik Angkeran". Kagiat Ida Bang Bujangga Siwa kawit Ida Hyang Wayabia,"Dewa ratu Bangli I Gusti Bija Pulaga, yan asapunika kawit tunggil ring bapa uling jani I Dewa kadama putra teken Bapa wekasan ngagem pungkusan Arya Bang Wayabia wenang masiwa ring bapa Ida Bang Bujangga Siwa wit Bang Manik Angkeran.
           Baosang raja Bangli sampun maduwe putra, pinih luhur meparab I Gusti Gede Ngurah Peraupan, duaning I Aji sampun lingsir I Gusti Gede Ngurah Peraupan madeg ratu ring Bangli. Kegiri-giri pawidangan ratu Bangli. Satria Taman Bali Ida I Dewa Gede Raka Oka kantun eling ring petungkase duk tangkil ring Dalem Gelgel, kawit I Gusti Bija Pulaga kesapa ring Satria Taman Balidiajeng pernangkilan ring Gelgel, raose I Dewa Gede Raka Oka, "Eh mare teka I Mamoran", kapireng baos I Dewa Gede Raka Oka kesawurin antuk Prabu Bale Agung, "Eh Beli Gede tuni sampun driki", duka Prabu Taman Bali, " Eh nguda keto buin pidan gumi Bale Agunge uug kauwug teken Taman Baline lakar ngisi", mesaut Ratu Bale Agung,"yan uug Bale Agung uug Taman Bali". Duaning sengit patungkase ring penangkilan tan durus wenten bawos ring peparuman, sami budal ring panegara suwang-suwang.
            Kacarita mangkin ring Taman Bali wenten gebagan linjok tan rauh magebagan tur nenten ngaritang kuda, duka Ratu Taman Bali, " wireh orat pati pelih caine maka dadua, yen cai makita hidup, kemu matiang Ratune di Bale Agung I Gusti Peraupan, yan sida baan cai ngematiang gisi gumi Bale Agunge". Gebagan sareng kalih I Jeruk bareng I Kusa sida ngiringan pangandikan I Dewa Gede Raka Oka Raja Taman Baline, raris memargi iringane nyungklit keris, rauh ring Bale Agung sedek I Gusti Peraupan ketangkilin ring pare patih muang panjak Idane, kaget ade parekan sareng kalih rauh meatur ngangken utusan sakeng Taman Bali, titiang kautus nyedayang palungguh Iratu, "Eh utusan maka dadua lautang sedaang gelah", takut nungkul I utusan sareng kalih nyembah bakti, "Ratu Prabu Bale Agung titiang nenten purun ring palungguh Iratu, becikan pademang titiang, ngandika Prabu Bale Agung, "yan cai utusan ajak dadua tusing bani teken gelah, kemu anak agung caine alih sedaang manian yen suba seda cai ngisi gumi Taman Baline". Kabawos sampun ngruput sandikala mewalimutusan Taman Bali sakeng Bale Agung, rauh ring Taman Bali sedek Ratu Taman Baline mesiram ke taman, raris nyilib utusan maka dadua ke gedongan, tan asuwe rauh Ratu Taman Bali I Dewa Gede Raka Oka sakeng masiram nyujur ke gedongan, wawu pacang ngeranjing ring obag-obag gedong merasa wenten bau jadma sios ring gedongan, masirig Ratu Taman Bali, katubruk dadan Idane tur raris maperang, utusane padem. sesampun utusane padem Ratu nTaman Bali meaksian ke Bale gede, keaksi okane I Dewa Kaleran katonton ajine mayuda ring natar masemu ngadakang seda, duka Ratu Taman Bali ring okane, tan pajumuga tan tangeh ratu Taman Bali rauh makebles utusane sakeng gedongan malih asiki tur sahase nyepeg palan ratu Taman Bali, kanin palane sane kenawan, katuwek utusan dusta punika padem maka kalih ring natar. Giur jagat Taman Bali ngebug kulkul bulus pacang kasedayang okane I Dewa Kaleran, nanging tan kaicen ring Ida Dalem, raris okane kakedos sakeng Taman Bali ke Dangin Nyalian ring Desa Getakan semetonane dados I Dewa Kedisan muang Ngakan Den Yeh. Suwe ratu Taman Bali kanin naanang tatu raris seda.
              Sesampune seda Ratu Taman Bali jengah putrane masikian ring semetone Raja Nyalian I Dewa Pering, bala yuda Nyalian ngerejek Tembuku muang Nyanggelan, seda I Gusti Tembuku ring  Tohpati, pajenengan kulkul I Jaga Satru kejarah kagenahang ring Nyanggelan, sisaning seda kesah ke Buleleng, jenek ring Sukasada meparab I Gusti Penida. Ngeraris bala yuda Nyalian nuju Bale Agung. I Dewa Pamecutan Taman Bali ngerejek sakeng Tanggaan, karejek amanca I Gusti Dangin ring Demulih putrn I Gusti Bija Pulaga, ring dauh purine geria rikala rames paperangane ica Ida Pedanda mesawang dengki, keaksi ring I Gusti Dangin, matur I Gusti Dangin, "ratu Pedanda suryan titiang dados iratu ica kadi anak gila, sajeroning titiang karejek ring meseh, wastu benjangan saputran iratu wenten gila". Ngeraris I Gusti Dangin Pasar sareng panjak sami mayuda ngarepin musuh sakeng kelod, ring delod Demulih, sami Anganca Para Arya  Dangin Demulih seda. Wenten putra kantun alit durung kepus udel keplaibang ring I Pasek Bendesa ngungsi desa Lumbuan tur nyuun punggalan barong macan kasungsung ring krama Lumbuan, sesampun duur I Gusti Dangin nyineb wangsa dados watek Dangin, kayangan muwang pamerajan kasungsung ring para Sang Hyang tosing Waya Biya.
              Baosang yudane ring baler Bebalang rames pengamuke, I Gusti Gede Ngurah Peraupan sareng bala yuda Bale Agung, seda I Dewa Tan Wani ring kaler kauhan Bebalang, jengah bala yuda Taman Bali ngerejek rame siate ring Guek Celeng karebut I Gusti Gede Ngurah Peraupan raris seda akeh nandang tatu, bala yuda Taman Bali raris ngerejek ke Puri Bale Agung.
            Bala yuda Nyalian sakeng kangin ngarebut Ida Prabu Lingsir, katebek, katigtig kantun Ida galak. akeh bala yuda Nyalian muwang Taman Bali katumbak katebek ring dane Prabu Lingsir, antuk keakehan sane ngerebut raris Ida Prabu Lingsir ngandika ring bala yuda Nyalian muwang Taman Bali, "Eh satriya Taman Bali muwang bala yuda makejang, lebang gelah, gelah tan sida mati aji wewajan muwang tan tilas kagebuk gegitik, baang gelah masila ngunggang mebakti ngayat Ida Betara Giri Putri Siwa Pati pangemong tuwuh pati urip ring jagat Bangli, muwang nira mebakti ring Ida betara ring Gunung Agung, yan suba suud gelah mebakti  ngungang encak batun pranan gelah aji batu bulitan diastu batu cenik, ditu mare gelah seda. Wekasan gumine dini adanin Slaungan muwang Slaungang kaemong ring iringan gelah I Pasek Bendesa Gambangan Sekaa Gong Gambang Priyangan Manik Tirtha". Wekasan katurunan Ida Bang Manik Angkeran, Arya Bang Waya Biya dadi pemangku ngemit pelinggih Sang Angga Tirtha Kawitan Satriya Bali Taman Bali di Tirtha Arum, wit kardin Mpu Sidimantra nguni, wit punika kalah Prabu Bale Agung Bangli akeh ninggalang putra alit-alit samrag ke desa-desa.
           Kacarita mangkin Satriya Taman Bali dados Prabu ring jagat Bangli meparab Ida I Dewa Prasi nangun puri meparab Puri Soka Alas Timbul baler alas Pule. Putran Ida I Dewa Pering, macekin ring Bangbang nyanggelan ngamong pajenengan kulkul I Jaga Satru kawit pajenengan I Gusti Gede Temuku, sapemadag I Dewa Taman Bali ring bangli, tan kalinguan Ida Pedanda Manuaba, kantos carik Ida Brahmana kasatan toya. Kasuwen-suwen Rajua Bangli tan madruwe putra lanang meweh ring pekayun, wenten pawisik mangda Raja Bangli nunas putra ring Ida Betara Sakti Kehen, keaqstawayang ring Ida Pedanda Sakti manuaba Griya Kaler Kauh, wit pengastawan Ida Pedanda wenten medal putra lanang keparabin I Dewa Tangkeban. Kawit punika Ida Pedanda katuran lamak rabi meparab Ida Ayu Taman, Ida Pedanda Keparabin Ida Pedanda Mantu, sakeng punika Ida Pedanda Manuaba muputang sehananing yadnya ring Puri Agung Bangli, kawit punika wenten Ida Pedanda Manuaba ring Griya Siladan, pinaka Bagewanta Ratu Taman Bali.
             Bawosang para putra Raja Bangli Bale Agung nguni sisaning seda, Asiki I Gusti Ngurah Wayan, I Gusti Kancing Masuwi wit I Gusti Dauh Bale Agung ring Tambahan malinggih, sane kaping tiga I Gusti Caling Lingker ring Bale Agung, kaping pat I Gusti Gede Raka Oka ring Bebalang, kaping lima I Gusti Demang ring Pulung, kaping nem I Gusti Demung ring Petak, kaping pitu I Gusti Dangin Pasar ring Bale Agung Kanginan, kaping kutus I Gusti Nengah Anom Tengen kesah sakeng bebalang jenek ring serokadan makta pajenengan tulup, kaping sia I Gusti Batan Waringin ring Bale Agung Puri Kelodan pamongmong ring Pura Arca.
            Bawoswang I nGusti Ngurah Anon Tengen ring Serokadan mairingan panjak selikur diri ngewangun mrajan kasungsung ring para putra, malih saputra dane I Gusti Ngurah Peraupan panyeledihi Raja Lingsir nguni akeh samrag ngungsi ke dura negara, ke Negara Badung, ngerereh linggih leluhur ida nguni, kairing antuk panjak mesandekan ring paguyangan raris ngerereh linggih ring Desa Peraupan, wenten jenek ring Jimbaran mwang Serangan ngwawa lan nyungsung Pura Sakenan, ring Bukit Badung wenten nyungsung Pura Balangan, wenten kesah ring Parerenan, akueh samrag ring jagat Badung tur pada nyineb wangsa nyungsung pura Balangan Jimbaran kebawos putran Ida Bujangga Siwa muwang Putran Ratu Bangli I Gusti Bija Pulaga kawit Bang Manik Angkeran ngawa pungkusan Arya Bang Waya Biya Pinatih.
          Kabawos mangkin Ida I Dewa Taman Bali mekarya Puri Smara Bawa, sami panjake kanikain, rencang dane I Gusti Dauh Bale Agung kawit pepatih meparab I Dewa Abasan wit Satriya Dalem nenten kaicen rencange ngayah ke Puri kantos ping pat kanikain tan rauh, sesampun pang lima wenten utusan, wawu tangkil msareng rakane Gusti atu Taman Bali Raja Bangli, "Eh Gusti Pasek wit satriya, dadi Gusti tusing tangkil teken gelah, yan sing inget gelah teken gusti kantun kwewarih teken Dalem nguni Gusti patut seda alpaka ratu, Gusti uling jani suwud ngamong wangsa Gusti dadi watek Abas, I Gusti Tebuana dadi watek Tebuana reh ajak dadua melakar kawitan tunggil paras paros menyama saturunan Abas lan Tebuana dadi abesik.
              Sane mangkin kacaritayang wenten Arya waya Biya Pinatih kesah sakeng Tulikup, ngungsi Desa Bebalang meparab I Gusti Made Kaja Kauh, seregep mairingan petang dasa lima diri matemu ring I Gusti Ngurah wayahan ring Bebalang. Kala irika Arya Bang Kaja Kauh Pinatih sareng dane I Gusti Ngurah Wayahan saling takenang kawit leluhur, sampun pada tatas wantah kawitan tunggil, kawit Ida Bang Manik Angkeran. Reh aspunika nenten tan kaaturin lunga ngerereh genah siosan mangda jenek iriki ring Bebalang. iriki beli malinggih ring kaler kanginan padunungan tityang. Sapunika pangandikan dane I Gusti Ngurah Wayahan rarisang beli makarya puri sareng rencang beli ne samian tityang kimud ngorahin panjak tityange dwaning sane nitah sami sios. jenek I Gusti Made Kaja Kauh ring Bebalang kasuen akeh maputra kaping ajeng maparab I Gusti Kaja Kauh kaping kalih I Gusti Sala, ngambil pungkusan saking ibu masemeton sareng kalih wenten ring Tegal, wenten taler ring Petak, kaping tiga I Gusti Tumbeg kesah ka Tegal nyungsung Pura Ibu ring Tegal.
        Bawosang I Gusti Ngurah Wayahan kaadegang jaksa ngabih Ratu Bangli antuk wicaksana pradnyan pageh ring dharmaning kesatriya, astiti bhakti ring Hyang Widi, dane maduwe rabi sakeng Kentel Gumi Banjar Angkan kawit Arya Bang Sidemen meparab I Gusti Ayu Belong. I Gusti Ngurah Wayahan rikala Ida ke Puri ngelinggihin kuda tur mairingan kekalih, dahat agung kawibawan dane, panjak sami tresna bhakti
Kacarita ring jagat Nyalian Ida I Dewa Gede Gereh Ratu nyualian dahat mawibawa, maduwe kurungan kesayangang pacang kabuatin antuk angga benjangan, kurungan puniika kearsayang ring Dalem Gelgel, nanging nenten keaturang, duaning asapunika duka Ida Betara Dalem ring Gelgel, karejek Ratu Nyalian kasarengin ring balayudha Ratu Gianyar Ida Idewa Mangis Kuning. Sadurung balayudha Gelgel mwang Gianyar rauh sampun katari sametone Raja Taman Bali mwang Raja Bangli mangda sareng mikukuhin jagat Nyalian mwang pajenengan I Lobar sane kabuatang ring raja Gianyar Idewa Mangis Kuning. Sajeroning baos sumanggup raja Bangli mwang Taman Bali pacang nangkepin balayudha Gianyar mwang Gelgel. 
            Kacarita rauh balayudha Gelgel sareng Gianyar nyerejek jagat Nyalian, ratu Taman Bali mapikukuh jagat dauh Taman Bali, Ratu Bangli mikukuhin jagat Bangli ring Demulih, balayudha Bangli mwang Taman Bali nenten rauh ke Nyalian, rames prange ring dlod Nyalian baler bakas  ring alang sanje. Kepuan bala yudha nyalian karejek ring balayudha Gelgel lan Gianyar, kanin kabedil Ida Idewa Gereh raja Nyalian, sadurung seda mabisama Ida Idewa Gereh," Eh para ratu Taman Bali manian jagat Taman Bali mangda pateh kakewehe sakadi jagat Nyalian tan adung masemeton ring ratu Bangli. Sesampun wusan mabisama kakepuk muncuk pajenengane Ki Lobar raris karayunang ring Ida Idewa Gereh, seda Raja Nyalian ring Alang Sanje dlod Nyalian duk punika bala ancangan Puri Nyalian ngamanggihin anak alit ring gedong Puri Nyalian durung kepus odel kaemban kaduduk raris kapalaibang, tur ring Marajan Nyalian kapanggih pratima mas kapundut ring bala ancangan kesah saking Nyalian ngungsi Puri Agung Bangli ring Puri Soka Alas Timbul, kaaturang anake alit punika rawuh pratima mas. Raja Bangli Ida Idewa Prasi nerima anake alit punika kasilibang ring kaler kauhan Puri Soka Alas Timbul wekasan genah punika kawastanin Puri Kilian, anake alit punika kawastanin Ida Idewa Kuat, pretima mas kapundut ring bala ancangane sareg roras, bala ancangan punika kapica ring dane I Gusti Ngurah Wayahan ring Bebalang mangda kaanggen rencang  tur mangda kaicen genah. Bala ancangan nangkil ring I Gusti Ngurah Wayahan, raris kaicen genah ring alas Sembung jagate kawastanin bala ancangan wekasan mawasta gancan, mas pratima Merajan Nyalian kakaryanang pura kaparabin Pura Agung ring Gancan kasungsung ring bala ancangan kayang kawekas tan lali bala ancangan ring katurunan I Gusti Ngurah Wayahan ring Bebalang.
           Baosang I Gusti Ngurah Wayahan jaksa Puri Bangli sering tangkil ka puri, Idewa Kuat sampun nedeng truna. Ida Idewa Prasi maputra Idewa Ayu Den Bencingah sampun madue rabi saking putra raja Taman Bali maparab Idewa Gede Raka Oka, dados sentana Raja Bangli, Ida I Dewa Kuat sering kepanggih ring I Gusti Ngurah Wayahan kacerinin seneng ring I Dewa Ayu Den Bencibgah, mapaungu I Gusti Ngurah Wayahan ring I Dewa Kuat, "Iratu sampunang matemu weneng ring I Dewa Ayu Den Bencingah duaning Ida sampun maduwe raka, mangda nenten kawedar ring semeton Iratu ring Taman bali". I Gusti Ngurah Wayahan kapekayun premada ring Raja Bangli, kebawosang pacang mapulih-pulih, punika mawinan raja Bangli ngawe weka daya upaya, kanikain I Gusti Ngurah Wayahan nuduk upeti ring Desa Sekardadi. I Gusti Ngurah Wayahan sairing nenten tulak ring pawakon Raja Bangli. Sadurung I Gusti Ngurah Wayahan lunga, sampun kanikain tur katitah I Mekel Sekardadi kaicen Pajenengan Kadutan Ki Banyuwangi anggen nyedayang I Gusti Ngurah Wayahan.
               Kacarita I Gusti Ngurah Wayahan ring Bebalang mabawos mepamit ring rabine pacang nuduk upeti wit titah raja Bangli. Rabin dane kuweh matur nenten pisan keaturin rakane lunga, I Gusti Ngurah Wayahan taler kedeh pacang lunga. Ngandika rabin dane I Gusti Ayu Belong, "Yen Beli kedeh pacang lunga, tiang nunas kadutane Ki Luk Telu Ganja Bungkul, banggiang titiang ngambel ring Puri anggen titiang pasikepan. Kadutan punika kaicen rabine. Benjang semengan I Gusti Ngurah Wayahan lunga ngalinggihin kuda kairing ring I Pasek Bendesa sareng kalih. tan caritayang ring margi sampun rauh ring Penyebeh delod Sekardadi, tur sampun kejantos antuk Ki Mekel Sekardadi sareng rencang sane kapiandel. Sesampun sami macunduk matur I Mekel Sekardadi ring I Gusti Ngurah Wayahan, "Titiang suwe nyantos palungguh cokor I Gusti", "Nah diapin keto lan jani memargi", sapunika pangandikan dane I Gusti Ngurah Wayahan. Matur I Mekel Sekardadi, "Iratu Gusti Ngurah Wayahan, titiang kautus ring ratu Bangli nunas patiangsengan palungguh cokor I Gusti, tur titiang sampun kaicen pajenengan ring ratu Bangli mewasta Ki Banyuwangi, pacang anggen titiang nyedayang palungguh cokor I Gusti". Galak wirang parekane make kalih, tan kaicen kroda ring I Gusti Ngurah Wayahan. Ngandika I Gusti Ngurah Wayahan ring I Mekel Sekardadi, "Ih Mekel Sekardadi, gelah tan mabela angga wireh titah Sang Hyang Widhi tan dados lempasang, nanging gelah medasar patut wekasan Ratu Bangli apang eling ring gelah", tur Ida mawecana ring parekane makekallih, "Pasek mewali budal ke Bebalang wekasan para sentanan gelah muang para putra I Gusti Bang Kaja Kauh ring Bangli, tan nyembah ring satrya len, wantah ring Dalem Ketut kewala manyembah, tur sameton gelah ring Bebalang apang tusing ngubuh jaran tur tusing negakin jaran di Bebalang, lautang rauhang ring sameton gelah ring Serokadan, Bale Agung, Tambahan muwang sameton samian ring Bebalang muwang Bangli, gelah seda dini di Penyebeh, wekasan apang eling sameton gelah muwah sentanan gelah tekening genah gelah seda dini di penyebeh". Raris I Gusti Ngurah Wayahan muspa, " Ratu paduka Betara Dalem, titiang mepamit iriki sakeng marcepada, padem titiang kabiseka", raris ngadeg Ida Ngandika ring I Mekel Sekardadi, " Lautang tiwakang pajenengane", raris katuwek lambung Idane kiwa, muncrat rah Idane ngambuhin don kayu maeba miik, wekasan genahe punika kawastanin Kayu Ambuha. Kaupakara layon Idane ring panjak Kayu Ambuha rencang I Pasek Celagi, irika layon Idane kapendem kekaryanang Pura Ibu.
              Kacarita mangkin I Pasek Bendesa sareng kalih budal mewali sampun kerahuang piteket Ida I Gusti Ngurah Wayahan ring para sametone sami, sampun jenar rakane sampun seda, tan pajemoga rabin dane nuwek raga ring natar antuk pajenengan Ki Luk Telu ganja Dungkul, raris layone kaupakara antuk sametone sami.  Sadurung rabin dane nuwek raga ring natar, ngame-ngame ngandika ring rakan Idane, I Gusti Ngurah Wayahan sane sampun seda, mangda kejantos ring sunia loka. layone raris kageseng ring setra Talibeng. Sesampun I Gustui Ngurah Wayahan seda, agelis I Gusti Kancing Masuwi ring Tambahan budal ke Bebalang marumang sametone sami ring sajeroning Bangli, sakeng Srokadan, Bale Agung, Tegal Bebalang, Petak, Pulung sami parum mabawosan ring Jaba Pura Bale Agung, Pura Payasan ring soring Bingin. Sane kaping ajeng mabawos dane I Gusti Kancing Masuwi sareng I Gusti Gede Raka Oka pengelingsir ring Bebalang pangandikane, "Adi Arya Bang Waya Biya sareng sami, wireh dane pengelingsir semeton sami I Gusti Ngurah Wayahan sampun seda kabiseka ring Panyebeh, ngiring mangkin sameton sareng sami nunas kerahajengan ring Ida Dalem Ketut ring natar Ida Betata Giri Putri Hyang Tegal, taler nunas kerahajengan ring Ida Betara Kawitan, tur hayat Ida betarta Manik Tirtha karyanang penyawangan ring linggih Ida Betara Hyang Tegal, reh sametone sareng sami kemad pacang muspa ring Manik Tirtha. Mungguhing linggih leluhur depang apang kasungsung ring sameton Bang Gambangan wit Manikan nguni, tur wenten biswaman dane I Gusti Ngurah wayahan, para sameton sami tan kadadosang nyembah ring satrya tiosan ring Dalem Ketut, duk punika kanikain I Gusti Arsa Guwi ring Bebalang mangda nugonin sameton sami, kayang kawekas dane dados Gusti Arya Bang Tugu, nugonin sameton sareng petang dase lima kuren sajeroning Bangli makulkulan tunggal. Ngandika sameton Bang Arya Bija Pinatih kasungkemin ring sameton sami mangda panglingsir I Gusti Kancing Masui, kesah saking Tambahan jenek malinggih ring Plancan Tegal, mangda nampek ring palinggih Bhatara Hyang Tegal. Sesampun wusan mabawosan sami budal suang-suang  rauh dina anggara kliwon kulantir nemoning sasih katiga kadauhin sametone sami sajeroning Bangli kaping ajeng Srokadan mwang Bale Agung mangda muspa ring prahyangan Hyang Tegal, risampun sregep muspa ngandika nangun sasat mabisama pangandikane sareng sami," ratu Bhatara Dalem Sang Hyang Giri Putri paduka bhatara mwah kawitan leluhur tityang sinamian pinih ajeng Ida Hyang Mpu Baradah, Mpu Sidimantra, Ida Bang Manik Angkeran, yan kantun tityang maurip tur masentana kayang wekas seperti sentanan tityang nyembah ring paduka Bhatara Hyang Tegal Dalem Lagahan yan tan anyembah pateh kadi tan eling ring kawitan pati parang pati parung tan ngamanggihang ayu ring sapa genahan nia tur mangda seperti sentanan Aarya Bang Wayabia dados juru sapuh pemangku ring Hyang  Tegal duk rahina punika pajenengan katuang berang sane mawasta Ki Gepang maduluran  Bajra mangda nenten kaprebatin ring para semeton arya pajenengan puniki kaaturang ring Hyang Tegal Dalem Lagaan dwaning pajenengan puniki kawit pasikepan Ida Bang Manik Angkeran wit kagambel ring Ida Bang Wayabia nguni Ida Bujangga Siwa duk pamuspan punika kasarengin antuk I Pasek Pulasari, Ki Abas, Ki Tebuana maduluran pasek sedaya ngandika I Gusti Bang Kancing Masui Arya Bang Tambahan," bapa Pasek Pulasari enu ke bapa tresna teken arya bang sedaya, yan bapa tresna tur lega teken tiang, tiang lege teken bapa kayang kawekas apang saperti sentana bapa dadi penyarikan dini di pura Hyang Tegal, nanging bapa apang pageh budi, mwah turunan Ida Bang Manik Angkeran saturunan I Gusti Bang Wayabia Pinatih saputran I Gusti Bija Pulaga wenang masiwa ring ida Brahmana Manuaba wit Bangli yan tan masiwa ring Ida Brahmana Manuaba tan ngamanggihang ayu tan sida karya.
          Bawosang mangkin Ida Padanda Manuaba ring Gria Kaler Kanginan Pura Payasan Bebalang ka iring ring I Gusti Gde Bang Kaja Kauh kesah ka Sindu mapejenengan I Loting makta prasasti jenek ring Sindu samian wit Ida Bang Manik Angkeran, mwang saputra Ida Bang Bujangga Siwa mwah sentana I Gusti Bija Pulaga wenang ngaturang sembah bakti ring Ida Pemayun, mwang ngemong Ida Bhatara Sakti Dalem Bujangga ring Bale Agung Bangli. Bawosang I Gusti Gde Raka Oka ring Bebalang Bangli akeh para putra kesah kadura desa jengah wirang ring leluhur, I Gusti Bang Kaja Kauh kesah ke Belingkang makta kurungan biing kuning jambul bang karna metegil pelet makuku selem, tan suwe ring Belingkang kesah ke Kintamani, sakeng Kintamani kesah jenek ring Manikliu irika padem ayame raris Ida ngayant makarya panyawangan antuk ancak-ancak guungan ayam sareng ring rabi mwang oka  mebakti ring Ida Dalem Bujangga mwang ring Ida Bhatara Dalem Langaan Hyang Tegal ature : "Ratu bhatara,wangsan tityang kasineb tur aturang tityang ring paduka bhatara Dalem Langaan".

Tidak ada komentar:

Posting Komentar