Minggu, 12 Januari 2014

tuntunan pemangku



TUNTUNAN PEMANGKU DI DALAM MELAKSANAKAN DEWA YADNYA
Di dalam melaksanakan suatu yadnya/upacara, hendaknya seorang Pemangku terlebih dahulu mempersiapkan alat-alat atau perlengkapan/sarana untuk melakukan pemujaan seperti :
  1. Sebuah bokoran/nare
  2. Sebuah Sangku/tempat tirtha
  3. Bunga warna-warni secukupnya
  4. Beras/wija secukupnya
  5. Sebuah tempat yang berisi wangi-wangian
  6. Dhupa secukupnya.
Semua itu sebagai perlengkapan para Pemangku di dalam melaksanakan upacara atau yadnya ( panca yadnya ).
Sebelum para Pemangku memulai suatu upacara, hendaknya para Pemangku melakukan pembersihan diri terlebih dahulu seperti tahapan dibawah ini :

  1. DUDUK MASILA:
OM OM  Padmasana ya namah
OM ANG  Prasada sthiti sarira siwa suci nirmala ya namah
  1. MEMBERSIHKAN TANGAN :
KANAN :       OM  Suddha mam swaha
KIRI       :       OM  Ati Suddha mam swaha
  1. 3. PRANAYAMA :
RING HATI               : OM  ANG  Brahma ya namah
RING AMPRU          : OM  UNG  Wisnu ya namah
RING PAPUSUH      : OM  MANG  Iswara ya namah
  1. 4. MENGHATURKAN DHUPA :
OM  ANG  Brahma-amretha dhipa ya namah
OM  UNG  Wisnu-amretha dhipa ya namah
OM  MANG  Iswara-amretha dhipa ya namah
  1. 5. METABUH ARAK/BEREM :
OM  ANG  KANG  Kasol kaya swasti-swasti sarwa bhuta kala bokta ya namah
  1. 6. MERSIHIN ETEH-ETEH UPAKARA : Masarana antuk sekar lan bija.
OM  Ghrim wausat ksama sampurna ya namah
  1. 7. NGUTPETI TOYA RING SANGKU :
OM  I  BA  SA  TA  A
OM  YA  WA  SI  MA  NA
OM  MANG  UNG  ANG
  1. 8. PADMASANA RING TOYA :
OM  OM  Padmasana ya namah
OM  OM  Anantasana ya namah
  1. 9. DEWA PRATISTHA :
OM  OM  Dewa-Dewi pratistha ya namah
10 SEMBAH KUTA MANTRA :
OM  Hrang  Hring sah parama siwa adhitya ya namah
11 STHITI KANG TOYA :
OM  SA  BA  TA  A  I, OM  NA  MA  SI  WA  YA
OM  ANG  UNG  MANG
12 SEMBAH SIWA AMRETHA :
OM  Hrang  Hring  sah parama siwa-amretha ya namah
13 ATURI KANG TOYA : Puspa, Ghandaksata, Wija lan Dhupa.
OM  Puspa dhanta ya namah (sekar)
OM  Sri  Ghandeswarya ya namah (miyik-miyikan)
OM  Kung kumara wija ya namah (bija/beras)
OM  Ang dhupa dipa-astra ya namah (dhupa)
14 NEDUNAN BHATARA TIRTHA :
OM   Gangga dewi maha punyam, Gangga salanca medini
Gangga tarangga samyuktam, Gangga dewi namu namah
OM   Sri Gangga Mahadewi, Anuksma-amretha jiwani
Ongkara Aksara jiwatam, Tadda-amretha manoharam
OM   Utpeti ka suram ca, Utpeti ka tawa goras ca
Utpeti sarwa hitan ca, Utpeti sri wahinam ya namah swaha
Uder (putar) di tirtha 3 kali:.
MANTRA :        OM    Bhur Bwah Swah swaha maha ganggayai tirtha  pawitrani Ya namah swaha.
Mesirat di badan tiga kali:
MANTRA :     OM  ANG  Brahma-amretha ya namah
OM  UNG  Wisnu-amretha ya namah
OM  MANG  Iswara-amretha ya namah
15 MENGENAKAN BIJA/BASMA :
MANTRA :
OM      Idham bhasman param guhyam, Sarwa papa winasa ya
Sarwa kalusa winasa ya, Sarwa rogha winasa ya namah
NGREMEK BIJA : Taruh bija di tangan kiri, aduk dengan jari manis tangan kanan.
MANTRA :     OM      Bang Bamadewa guhya ya namah
OM      Bhur  Bwah  Swah  amretha ya namah
KENAKAN BIJA :
Di ubun-ubun              : OM  Ing Isana ya namah
Di sela alis                   : OM  Tang Tatpurusa ya namah
Di dada                       : OM  Ang Aghora ya namah
Di bahu kanan             :OM  Bang Bamadewa ya namah
Di bahu kiri                 : OM  Sang Sadya ya namah
Muspa dengan sekar;
OM  Hrang Hring Sah Paramasiwa dewa lingga ya namah.
Sekar (bunga) ditaruh di destar, lambang lingga Sang Hyang Siwa (Sang Hyang Rare Angon ).
NGASTAWA BAJRA :
Sebelumnya bajra disiratin tirtha, ukup di dhupa, baru ngaskara.
MANTRA :
OM      Kara Sadasiwa stham, Jagat Natha hitang karah
Abhiwada wadanyam, Ghanta sabdha prakasyate
OM      Ghanta sabdha mahasrestah, Ongkara parikirtitah
Candra nada bhindu drestham, Spulingga siwa twam ca
OM      Ghantayur pujyate dewah, Abhawa-bhawa karmesu
Warada labdha sandeham, Wara siddhi nih samsayam
NGASKARA :
OM  OM  OM  (maklener sekali)
OM  ANG  UNG  MANG  (lagi maklener)
OM  Ang  Kang  Kasolkaya Iswara ya namah
(lagi maklener),
Terus bunyikan bajra, sambil siratin toya, ghandaksata, bija dan ukupin di dhupa baru diletakkan.
16 NGAKSAMA :
OM      Ksama swamam mahadewa, Sarwa prani hitang karah
Mamoca sarwa papebhyah, Phalaya swa sadasiwa
OM      Papoham papo karmaham, papa-atma papa sambhahwah
Trahimam pundari kaksah, Sambhahya byantara suci
OM      Ksantawya kayiko dosah, Ksantawyo waciko mama
Ksantawyo manaso dosah, Tat pramadat ksama swamam
NUNAS WARANUGRAHA :
OM      Anugraha manoharam, Dewa datta nugrahakam
Arcanam sarwa pujanam, Namah sarwa nugrahakam
OM      Dewa-dewi maha siddhyam, Yadnyanta nirmala-atmakam
Laksmi siddhisca dirgahayu, Nirwighna sukha wredhis ca
OM      Anugraha ya namah swaha.
Setelah itu lagi nedunan Bhatara Tirtha, masarana bunga, lalu letakkan bunga di sangku.
17 APSU  DEWA STAWA :
OM      Apsudewa pawitrani, Gangga dewi namo’stute
Sarwa klesa winasa ya, Toyane parisuddhaya te
OM      Sarwa rogha winasa ya, Sarwa bhogam ewapnuyat
Sarwa petaka winasa ya, rogha dosa winasa ya
OM      Sri kare sa-pahut kare, Rogha dosa winasanam
Siwa-lokam maha-yaste, mantre manah papa-kelah
OM      Siddhim tri-sandhya sa-pala, Sekala mala malahar
Siwa-amretha manggalan ca, Nadinidam namah siwa ya
PANCA-AKSARA STAWA :
OM      Panca-aksara maha tirtham, Pawitram papa nasanam
Papa kotti sahasranam, Aghandam bhawet sagaram
OM      Panca-aksara parama-jnanam, Pawitram papa nasanam
Mantram tam parama-jnanam, Siwa logham pratisthanam
OM      Namah siwa ya etyewam, Param Brahman atmane wandam
Param sakti panca diwyah, Panca Rsi bhawed agni
OM      A-karas ca  U-karas ca, Ma-karo windu nada kam
Panca-aksara maya proktam, Ongkara agni mantrake
Puter kembang/alat pengetis di tirtha tiga kali:.
MANTRA :       OM    Bhur Bwah Swah swaha maha ganggayai tirtha  pawitrani Ya namah swaha.
18 GANGGA SINDHU STAWA :
OM      Gangga sindhu saraswati, Suyamuna godhawari
Kaweri sarayu mahendra Tenaya carma wati wai nuka
OM       Badra netrawati maha suranadi, Kyata ca ya ghandaki punyah
Purnam jalah samudra sahitah, Kurwantu te manggalam
19 GANGGA DEWI STAWA :
OM      Gangga dewi namaskaram, Ongkara parikirtitah
Sarwa wighna winasyanti, Sarwa rogha winasa ya
20 NGURIP TIRTHA :
OM      Hrang  Hring  Sah  Ksmung Ang Ung Mang
OM      Swasti-swasti ksing-ksring, YA WA SI MA NA,
I BA SA TA A, Bhutih-bhutih bhur bwah swah swaha
OM      Ang  Ing  Ung, Wyong Mang Wyang Ping Neng
OM     OM  I A KA SA MA RA LA WA YA UNG namo namah swaha
OM       OM  A RA KA SA MA RA LA WA YA UNG namo namah swaha
21 SEMBAH KUTA MANTRA :
OM      Hrang Hring Sah Paramasiwa-amretha ya namah swaha
22 NGASTAWA PANCA GANGGA/PANCA DEWA :
( PANGLUKATAN ) :
OM      Gangga muncar saking purwa, Tiningalana telaga noja
Jambangan nira selaka, Tinanceban tunjung petak
Padyusan nira Bhatara Iswara, Pangilanganing papa klesa
Moksah hilang,  OM  SANG  ya namah.
OM      Gangga muncar saking daksina, Tiningalana telaga noja
Jambangan nira Tembaga, Tinanceban tunjung bang
Padyusan nira Bhatara Brahma, Pangilanganing sarwa wighna
Moksah hilang,  OM  BANG  ya namah.
OM      Gangga muncar saking pascima, Tiningalana telaga noja
Jambangan nira mas, Tinanceban tunjung jenar
Padyusan nira Bhatara Mahadewa, Pangilanganing sarwa petaka, Moksah hilang,  OM  TANG  ya namah.
OM      Gangga muncar saking utara, Tiningalana telaga noja
Jambangan nira wesi, Tinanceban tunjung ireng
Padyusan nira Bhatara Wisnu, Pangilanganing sarwa satru
Moksah hilang,  OM  ANG  ya namah.
OM      Gangga muncar saking madya, Tiningalana telaga noja
Jambangan nira amanca warna, Tinanceban tunjung amanca warna, Padyusan nira Bhatara Siwa, Pangilanganing dasa mala
Moksah hilang,  OM  ING  ya namah.
Masukkan puspa (bunga), ghandaksata, wija dan asepan dhupa seperti tadi.
MANTRA :
OM      Atma-tattwatma suddha ya mam swaha
OM      Pretama suddha, dwitya suddha, tritya suddha,
caturti suddha.Suddha, suddha, suddha wari astu ya namah.
Masirat di awang-awang tiga kali.
MANTRA :
OM      Atma tatwa-atma suddha mam swaha
OM      OM  Ksama sampurna ya namah
OM      Sri Pasupatye Hung Phat ya namah swaha.
23 ANGLUKAT BEBANTEN :
OM           Pukulun Hyang-Hyang ning Prana-prani, Hyang-Hyang ning Sarwa Tumuwuh, pukulun manusan nira handa sih waranugrahan nira, handa tirtha panglukatan, ledang paduka bhatara anglukat anglebur dasa malaning bebanten kabeh. Yan hana kalangkahan dening sona, kaiberan dening ayam, kacekel dening wong camah, kaporod dening wek, kacaruban, karereban ya ta kaprayascitta denira Sang Hyang Sucinirmala, mekadi Sang Hyang lewihing bebanten, wastu siddha paripurna.
OM      Siddhirastu ya namah swaha.
24 NGAJUM TIRTHA BAYAKAON :
Tirtha di sangku diambil sedikit untuk tirtha bayakaon.
.MANTRA :
OM         Antiganing sawung, pangawak Sang Hyang Galacandu, sagilinganpangilanganing mala papa petaka.
OM Bang Bamadewa
OM      Dewa Bayu angiberaken lara rogha wighna
OM      Sah wausat ya namah swaha
OM      Sang bhuta nampik mala, Sang bhuta nampik lara
Sang bhuta nampik rogha,Undurakna sakwehing lara rogha wighna
OM      Ksama sampurna ya namah.
25 NGAJUM TIRTHA DURMANGALA :
Tirtha di sangku diambil sedikit untuk tirtha durmanggala:.
MANTRA :
OM      Mretyun ca rakta mara ya, Sarwa rogha upadrawa
Papa mretyu sangkara, Sarwa kala kalika syah
Wigraha ngawipada, Susupna durmangala
Papa krodha winasa ya, Sarwa wighna winasa ya namah
26 NGAJUM TIRTHA PRAYASCITTA :
Tirtha di sangku diambil sedikit untuk tirtha prayascitta.
MANTRA :
OM      Siddhi guru srong sarasat, Sarwa rogha wighna winasa ya
Sarwa satru winasa ya, Sarwa klesa winasa ya namah
OM      OM  Paramasiwa-amretha ya namah
27 NGAJUM TIRTHA PANGULAPAN :
Tirtha di sangku diambil sedikit untuk tirtha pangulapan.
MANTRA
OM      Pukulun Sang Hyang Sapta Patala, Sang Hyang Sapta Dewata, Sang Hyang Wesrawana, Sang Hyang Trinadi Pancakosika, Sang Hyang Premana mekadi Sang Hyang Urip, sira amagehaken ri stanan nira sowang-sowang, pakenaning hulun hangeweruhi ri sira, handa raksanan den rahayu, urip waras dirghayusa sang inambian mwang sang inulapan.
OM      Siddhirastu ya namah swaha.
Setelah semua selesai, semua tirtha dipercikkan ke banten masing-masing.
.                                   Banten Bayakaone ring sor
Banten Durmangalane ring madya
Banten Prayascittane ring luhur
Banten Pangulapane ring luhur-luhur.
Yang pertama sirat di tatimpug/kakeplugan, lalu Surya, Palinggih Pajenengan/Susunan, Palinggihe semua dan sumur atau semua yang ada bantennya.
Setelah itu pemangku ngayab upakara/bebanten keluhur, lalu tirtha tadi dipercikkan kepada semua orang yang ikut sembahyang.
28 NGASTAWA  SURYA :
OM      OM  Padmasana ya namah
OM      OM  Anantasana ya namah
OM      OM  Dewa-Dewi pratistha ya namah
OM      Aditya sya param jyotir, Rakto tejo namo”stute
Sweta pangkaja mandhyaste, Bhaskara dewa ya namo namah
OM      Aditya garbha pawana, Aditya dewa raja twam
Aditya twam gatir asi, Aditya caksur ewa ca
OM      Adityo jata wedasa, Aditya janopa suryah
Surya rasmir Hrsi kesa, Surya sattwam maha wiryam
OM      Hrang Hring Sah Paramasiwa Aditya ya namah swaha
29 NGEMARGIANG PECARUAN :
AKASA – STAWA :
OM      Akasa nirmalam sunyam, Guru-dewa bhyo mantaram
Siwa nirwanam-wiryanam, Rekha Ong-kara wijayam
OM      Meru-srengga-candra-lokam, Siwa-layam murti-wiryam
Dhupam-bhuwanam timiranca, Guru-dewa murti-wiryam
OM      Dewa-dewa murti-bhuwanam, Wyomantaram siwaditya
Candra-lokam dhupam-bhuwanam, Guru-dewa murti-wiryam
OM      OM  Akasa-wyoma-siwa ya namah swaha.
PRATHIWI – STAWA :
OM      Prathiwi Sri-nam-dewam, Catur-dewi maha wiryam
Catur-asrama bhatari, Siwam-bhumi maha-siddyam-dewam
Ri-purwani bhasundari, Siwa-patni putro-yoni
Uma-Dhurga-Gaangga-Gauri, Indrani-Camundi-dewi
Brahma bhatari Waisnawe, Komari-Gayatri-dewi
OM      Sri-dewi ya namah swaha
30 MANTRAN  CARU :
Sarana beras kuning dan sekar, sebarkan di Caru.
MANTRA :
OM      Tang Ang Ing Sang Bang Utat ya namah
OM      Gmung Ghana patye namah
OM      Bang Rajastra ya namah
OM      Phat phat
OM      Ang Surabala ya namah
OM      Ung Cikrabala ya namah
OM      Mang Iswarya ya namah
OM      Sang Bang Tang Ang Ing, Sarwa bhuta bhyo namah
31 NGASTAWA BHUTA KALA :
OM      Krura raksasa rupan ca, Baibatsyam yo caya punah
Somya rupam awapnoti, Twam wande waradam a-mum
OM      Sweta Maheswara rupam, Brahma Bang kala warna sya
Pita Mahadewa kala, Wisnu Kresna warna kala
OM      Siwa Panca warna kala, Durgha bhuta warna sya
Tumwana kara ta hityam, Panca ma kala warna sya
OM      Bhuta Kala pratistha ya namah swaha.
32 PAKELING RING BHUTA :
OM      Indah ta kita Sang Bhuta Tiga Sakti, ring madya desannya, Bhatara Siwa dewatanya, Kliwon panca waranya. Tumudun pwa sira kalawan sanak wadwanya sedaya. Iki tadah sajin nira, manusan nira hangaturaken tadah caru ayam brumbum winolah winangun urip katekeng saruntutan ipun, ajak wadwa balanya sedaya pada amukti sari saturan manusan nira. Wus ta kita pada amangan anginum atetanjekan pwa sira, pamantuka pwa sira maring dangkhyangan sira sowang-sowang. Haywa ta sira hamilara manusan nira.
OM      Siddhir astu ya namah swaha.
PUJI  BHUTA (Pajaya-jayan ring Bhuta):
OM      Sukhatam kala pujitam, Kala sukha prayojanam
Senayam kala pujitam, Sadasiwa maha kretam
OM      Pujitam kala sukhatam, Kala kali kaprojnanam
Sarwa kala sukha nityam, Sarwa wighna winasanam
OM      Durgha dewi ma sariram, Kala kingkara moksatam
Kala mretyu punah citram, Sarwa Wighna winasanam
OM      Bhuta Kala pratistha ya namah swaha.
33 NGAYAB  CARU :
OM      Bhuktyantu Durgha tangkaaram, Bhuktyantu Kala ewaca
Bhuktyantu Bhuta bhutanam, Bhuktyantu Pisaca sanggyam
OM      Durgha loke bhoktya namah, Kala loke bhoktya namah
Bhuta loke bhoktya namah, Pisaca loke bhoktya namah swaha
OM Ang Kang Kasolkaya swasti-swasti, sarwa bhuta kala predana purusa bhoktya namah swaha
34 MANTRAN GELAR SANGA :
OM      Indah ta kita Sang Bhuta Dengen, iringan ingon-ingon Sang Hyang Pasupati, Sang Bhuta Anggapati aranya. Kita angelingana sang Bhuta Sangha, iki mene kabhukti den nira, iwak karangan, nasi pangkonan sinusunan sawung anyar, sajeng sakreci tan sinaringan, pada kenak ta sira pada amuktya lawan sanak wadwanya sedaya.
OM      Ang Kang Kasolkaya swasti-swasti, sarwa bhuta kala predana purusa bhoktya namah swaha
35 NGUNDUR BHUTA :
OM      Kaki Presat Nini Presit, Kaki Rabhyahsalit Nini Rabhyahsalit, undurakna bhutan ta dening doh, apan Gurun mu hana ring kene, Sangkara pinaka guruning sarwa bhuta.

OM      Sangkara bhuta ya namah swaha
36 NGALUKAT BHUTA :
OM      Lukat sira sang bhuta Dengen masurupan ring Sang Kalika
Lukat Sang Kalika masurupan ring Bhatari Durgha
Lukat Bhatari Durgha masurupan ring Bhatari Uma
Lukat Bhatari Uma masurupan ring Bhatara Guru
Lukat Bhatara Guru masurupan ring Sang Hyang Tunggal
Lukat Sang Hyang Tunggal masurupan ring Sang Hyang Sangkan ning paran. Apan Ida Sang Sangkaning paran rat kabeh siddha mawali paripurna.
OM      Siddhir astu ya namah swaha.
37 NGASTAWA BHATARA ( KAHYANGAN STAWA ) :
OM      Indragiri murti dewam, Loka natha jagat pati
Murti wiryam Ludra murti, Sarwa jagat pawitranam
OM      Indragiri murtya lokam, Siwa murti Prajapati
Brahma Wisnu Maheswaram, Sarwa jagat prawaksyamam
OM      Surya dewa Mahadewa, Siwa-agni teja maya
Siwa Durgha kali sira, Dewa sarwa wisyantakam
OM      Siwa Yama Warunas ca, Siwa Pasu mregha paksi
Sarwa dewa Siwa dewa, Guru-dewa Jagatpati
OM      Giripati murtya dewam, Loka sakti jagat sriya
Brahma Wisnu Maheswaram, Tri Purusa murti dewam
38 NGASTAWA  BHATARA :
Di sini pemujaannya berbeda tergantung di mana sembahyangnya.
Kalau di Panti, Paibon atau Mrajan, begini mantramnya.
TIGA GURU STAWA :
OM      Dewa-dewi Tri Dewanam, Tri murti tri lingganam
Tri Purusa murti dewam, Sarwa jagat pawitranam
OM      Guru rupam guru dewam, Guru purwam Guru madyam
Guru pantaram dewam, Guru-dewa suddha-atmakam
OM      Brahma Wisnu Iswara Dewam, Tri murti tri linggatmakam
Sarwa jagat pratisthanam, Sarwa rogha winasaya,
Sarwa wighna winasa nam.
OM      Ang Ung Mang  Paduka Guru bhyo namah swaha.
NGASTAWA BHATARA KAWITAN ( RATU PASEK )
OM      Siwa Rsi maha tirtham, Panca Rsi panca tirtham
Sapta Rsi catur yogam, Lingga Rsi mahalinggam
OM      Ang Gong Gnijaya namah swaha
OM      Ang Gnijaya jagat patya namah
OM      Ung Manik Jayas ca, Sumerus ca, sa Ghanas ca,
De Kuturan Baradah ca ya namu namah swaha.
OM      OM  Panca Rsi Sapta Rsi paduka Guru bhyo namah swaha.
ATUR PIUNING SAHA SEHA :
OM      Pukulun paduka Bhatara ……………… ……………… …….. ……… …………., Hulun handa sih waranugrahan ri jeng pukulun paduka Bhatara, mangda ledang paduka Bhatara tumedun pada malingga-malinggih ring pasamuan agung, kairing antuk Dampati, sanak putunya, Widyadara-widyadari, Anglurahan agung-alit mwang kala sedahan makabehan. Manusan nira handa sih waranugrahan nira, handa hangaturaken ……………………………… ri jeng paduka Bhatara sinamian, pahenaka hyun paduka Bhatara pada malingga ring palinggyannya sowang-sowang.
OM      Pranamya bhaskara dewam, Sarwa klesa winasanam
Pranamya aditya siwartham, Bhukti-mukti warapradam.
39 NGATURAN TOYA LAN PESUCIAN:
  1. NGATURAN TOYA :
( Pakai tirtha di sangkun ).
Wangsuh cokor/pada      : OM  Pang padya argha ya namah
Wangsuh tangan             : OM  Ang Argha dwaya namah
Toya kumur                     : OM  Jeng Jihwa suci nirmala ya namah
Toya araup                      : OM  Cang Camani ya namah
Asirat                              : OM  Ghrim ksama sampurna ya namah
  1. NGATURAN PASUCIAN :
OM      Hyastu dewa maha punyam, Hyastu dewan ca
Hyastu sarwa to dewa-dewanam,
Hyastu dewa maha punyam ya namah swaha.
  1. NGATURAN PUSPA/SEKAR :
OM      Puspantu dewa astutyam, Puspantu dewan ca
Puspantu sarwa to dewa-dewanam
Puspantu dewa maha punyam ya namah swaha
  1. NGATURAN TIGASAN :
OM      Tigastu dewa maha punyam, Tigastu dewan ca
Tigastu sarwa to dewa-dewanam
Tigastu dewa maha punyam ya namah swaha
  1. NGATURAN TOYA :
OM      OM  Siwa-amretha ya namah
OM      OM  Sadasiwa-amretha ya namah
OM      OM  Paramasiwa-amretha ya namah
40 APAKELING SAHA SEHA :
OM             Pukulun paduka Bhatara ………….. ………………. ………..  ……… …………., Pada kenak hyun paduka Bhatara pada malingga ring pasamuan agung. Manusan nira handa hangaturaken sarining ……………………., ledang paduka Bhatara pada amukti sari saturan manusan nira, minawita kirang langkung saturan ipun den ageng ampurane manusan nira. Alit kang sun hangaturaken agung pamilakunya, hamilaku kadirghayusan. Pada kenak hyun paduka Bhatara pada anodya, hanyaksinin mwang hamukti sari saturan manusan paduka Bhatara.
OM      Siddhir astu tadastu astu ya namah swaha.
41 NGANTEB SESAYUT :
OM      Sangkepaning pramanta, Negara sya muniwantam
Dewa samsthita yogante, Brahma Wisnu Maheswaram
OM      Pujasya mantrasya, Tri-aksara maha kodratam
Brahmangga murcage yuktam, Siwangga mantra matmakam
OM      Panca bhuwana tattwan ca, Asta dewa dalan bhawet
Dewa samsthita yogante, Brahma Wisnu Maheswaram
42 UPASAKSI :
OM      Pukulun paduka Bhatara Siwa, Sadasiwa, Paramasiwa mekadi sira Sang Hyang Tiga Guru Wisesa, Sang Hyang Akasa mwang Ibu Pretiwi, Sang Hyang Surya Candra Lintang Tranggana mekadi Sang Hyang Triyo dasa saksi, Kaki Bhagawan Penyarikan, Nini Bhagawan Penyarikan, Kaki Bhagawan Citragotra, Nini Bhagawan Citragotra, Kaki Samantara, Nini Samantara, Kaki Panyeneng, Nini Panyeneng.
Kajenengana denira Sang Hyang Tiga Guru Wisesa, kasaksinin denira Sang Hyang Triyo dasa saksi, kewaranugraha denira Sang Hyang Wesrawana. Manusan nira handa sih waranugraha, manusan nira hanembah hangaturaken ……………………………………. ri paduka Bhatara. Pada kenak hyun paduka Bhatara anodya, hanyaksinin mwang hamuputaken saturan manusan nira, minawita kirang langkung saturan ipun den agung ampurane manusan nira. Akedik kang sun hangaturaken, gung pamilakunya, hamilaku kadirghayusan. Ledang paduka Bhatara wehana waranugraha dumugi tan kakenaning hila-hila mwang upadrawa den nira Hyang Sinuhun.
OM      Siddhir astu ya namah swaha.
43 NGANTEB BANTEN ANTUK TRI BHUWANA STAWA :
OM      Parama Siwa Twan Guhyam, Siwa tattwa paroyanah
Siwa sya pranato nityam, Candis ca ya namo”stute
OM      Niwedhya Brahma Wisnus ca, Sarwa Bhoktra Maheswaram
Sarwa bhakti nala bhatyam, Sarwa karya prasiddhantam
OM      Jayarti jaya ma pnuyat, Yasarti yasa ma pnoti
Siddhi sakala ma pnuyat, Parama Siwa ya labhatyam.
OM      Nama Siwa ya namah swaha
44 NGEMARGIANG SESARIK :
MANTRAN SESARIK :
OM      Purna candra purna bayu, mangkana paripurnanya
Kadi langgenganing Surya Candra, Mangkana langgenganya manih ring mrecapada.
OM      OM Sri Sriyawe ya namu namah swaha.
45 NGAYAB BEBANTEN (ngayab ke luhur).
OM      Bhuktyantu dewa maha punyam, Bhuktyantu dewan ca
Bhuktyantu dewas ca, Bhuktyantu sarwa to dewam
OM      Bhuktyantu sarwa to dewam, Bhuktyantu Sri Loka Natha
Saganah sapari warah, Sawarga sada siddhis ca
OM      Dewa bhoktya laksana ya namah
OM      Dewa treptyantu laksana ya namah
OM      Bhukti trepti sarwa banten ya namah swaha
46 NGAYABIN  PRAS :
OM      Ekawara, Dwiwara, Triwara Caturwara, Pancawara
Purwa pras prasiddha rahayu.
47 NGAKSAMA :
Selesai itu menghaturkan sembah, misalnya, Panca Sembah. Lalu semua yang hadir diperciki tirtha dan diberi bija.
Setelah itu pemangku kembali menghaturkan Pengaksama seperti mantram di depan nyineb Bajra:
OM    OM  Atma-tattwama suddham swaha
OM      OM  Ksma sampurna ya namah swaha
OM   OM   Sarwa dewa somya ya namah swaha

Kepemangkuan

PEMILIHAN DAN PENETAPAN PEMANGKU
  1. Ditetapkan berdasarkan keturunan dari Pemangku sebelumnya
  2. Melalui pemilihan
  3. Dengan cara lekesan (seperti “lotere”)
  4. Dengan cara nyanjan atau metuwun
PENGGOLONGAN PEMANGKU MENURUT SWADARMANYA
  1. Pemangku Pura-Pura: Sad Kahyangan, Kahyangan Tiga
  2. Pemangku Pamongmong (pembantu di bidang protokoler)
  3. Pemangku Jan Banggul (pembantu di bidang pelayanan warga ketika upacara di Pura)
  4. Pemangku Cungkub (di Merajan Gede yang jumlah palinggihnya di atas 10 buah)
  5. Pemangku Nilarta (di Pura Kawitan)
  6. Pemangku Pinandita (Pemangku pembantu Pandita yang berwenang ngeloka palasraya dalam batas-batas tertentu atas tuntunan dan panugrahan Pandita)
  7. Pemangku Bujangga (di Pura Paibon)
  8. Pemangku Balian (mengobati orang sakit)
  9. Pemangku Dalang (sebagai Dalang yang mampu Nyapu legger)
  10. Pemangku Lancuban (yang bisa kerawuhan/ kodal untuk metuwun)
  11. Pemangku Tukang (yang paham ajaran Wisma Karma: undagi, sangging, tukang wadah)
  12. Pemangku Kortenu (yang bertugas di Prajapati/ Ulun Setra)
WEWENANG PEMANGKU
  1. Membuat tirta panglukatan/ pabersihan.
  2. Nganteb banten piodalan di Pura/ Merajan yang di-emongnya sampai batas ayaban tertentu.
  3. Nganteb banten pada upacara/ yadnya tertentu di lingkungan keluarga dengan tirta pamuput dari Pandita/ Sulinggih Dwijati.
  4. Melaksanakan semua upacara jenazah sampai mapendem.
  5. Istilah yang digunakan untuk Pemangku adalah “nganteb” bukan “muput”
  6. Membantu pelaksanaan yadnya tertentu dari Pemangku suatu Pura dengan seijinnya.
  7. Menggunakan gentha.
  8. Menggunakan mantram dan mudra tertentu bila sudah mawinten dengan ayaban bebangkit serta sudah mendapat bimbingan dari Pandita.
TUGAS DAN KEWAJIBAN PEMANGKU
  1. Mengantarkan upacara yang diselenggarakan di Pura/ Merajannya.
  2. Menuntun warganya dalam pendalaman Dharma (Dharma sesana)
  3. Menjaga kebersihan dan kesucian Pura/Merajan
PENGHARGAAN TERHADAP PEMANGKU
  1. Bebas dari ayahan Desa
  2. Menerima sesari/bagian sesari
  3. Menerima hasil pelaba Pura (bila ada)
DISIPLIN KEHIDUPAN PEMANGKU
1. Menjaga kebersihan (lahiriah) dan kesucian diri (batiniah) dengan cara setiap pagi mapeningan.
2. Berpakaian sesuai dengan sesana kepemangkuan
3. Mempunyai perlengkapan pemujaan: sebuah dulang di atasnya ada: gentha, tempat dupa, pasepan, sangku, sesirat dari daun lalang, caratan tempat air bersih, botol tetabuhan, canting, dan bunga. Sebuah kekasang, dan sebuah ganitri.
4. Aturan kecuntakaan bagi Pemangku:
  1. Tidak kena cuntaka karena orang lain
  2. Terkena cuntaka bila ada anggota keluarga yang serumah meninggal dunia
  3. Pemangku istri terkena cuntaka bila haid
5. Bila kawin/ menikah harus masepuh (mawinten ulang) dengan tingkat ayaban yang sama seperti sebelumnya, bersama-sama istrinya.
6. Pemangku yang dihukum karena tindak pidana (kriminal) diberhentikan sebagai pemangku oleh warganya.
7. Jenazah Pemangku tidak boleh dipendem.
8. Tidak cemer:
  • memikul, nyuun sesuatu yang tidak patut
  • nganggur di warung
  • metajen/ berjudi
  • mabuk-mabukan
  • melanggar Trikaya Parisuda
  • anayub cor
  • tidak minum/ makan di rumah orang yang kena cuntaka
  • mengusung mayat
  • di-”ungkulin” orang yang memikul mayat atau orang yang nyuun tirta pangentas
  • memikul bajak, menarik sapi, menginjak tahi sapi
  • membuang hajat di air
  • mewarih di abu/ api/ air
  • makan makanan yang tidak patut
  • tidur sekamar dengan istri yang haid